Jakie belki na strop – przewodnik po wyborze i zastosowaniu

utworzone przez | mar 17, 2025 | Budowa, budownictwo, Domy drewniane | 0 komentarzy

Jakie belki na strop – przewodnik po wyborze i zastosowaniu

Wybór odpowiednich belek na strop jest kluczowy dla stabilności i bezpieczeństwa każdej budowli. W artykule omówimy, jakie belki na strop są dostępne oraz jakie czynniki warto wziąć pod uwagę przy ich wyborze.

Rodzaje belek stropowych

Belki stropowe są kluczowym elementem konstrukcyjnym w budownictwie. Ich wybór ma istotny wpływ na stabilność i bezpieczeństwo całej budowli. W zależności od materiału, z którego są wykonane, możemy wyróżnić kilka podstawowych typów belek, takich jak belki drewniane, stalowe, żelbetowe oraz kompozytowe. Każdy z tych rodzajów ma swoje unikalne właściwości, które wpływają na ich zastosowanie w różnych projektach budowlanych.

Belki drewniane to jeden z najstarszych i najczęściej stosowanych materiałów w budownictwie. Charakteryzują się niską wagą oraz dobrą izolacyjnością akustyczną, co czyni je idealnym wyborem do domów jednorodzinnych. Warto jednak pamiętać, że drewno jest podatne na działanie wilgoci i szkodników, co może ograniczać jego trwałość. Dlatego, decydując się na drewniane belki stropowe, warto zainwestować w odpowiednie impregnaty, które zwiększą ich odporność.

Belki stalowe, z kolei, są znane z wysokiej wytrzymałości i możliwości przenoszenia dużych obciążeń. Dzięki swoim właściwościom, są często wykorzystywane w budynkach przemysłowych oraz wielokondygnacyjnych. Stalowe belki mogą mieć różne kształty, takie jak I, H czy U, co pozwala na ich dostosowanie do specyficznych wymagań projektowych. Warto jednak pamiętać, że stal wymaga odpowiedniej ochrony przed korozją, co może zwiększać koszty budowy.

Żelbetowe belki stropowe łączą w sobie zalety betonu i stali, co czyni je niezwykle trwałymi i odpornymi na różne obciążenia. Stosowane są głównie w budownictwie wielorodzinnym oraz obiektach użyteczności publicznej. Dzięki swojej masywności, belki te doskonale tłumią dźwięki, co jest istotne w przypadku budynków mieszkalnych. Dodatkowo, żelbet jest materiałem ognioodpornym, co zwiększa bezpieczeństwo budynku.

Ostatnim rodzajem belek stropowych, które warto omówić, są belki kompozytowe, łączące różne materiały, takie jak drewno i stal. Takie rozwiązania pozwalają na uzyskanie lepszych parametrów wytrzymałościowych przy jednoczesnym zmniejszeniu masy konstrukcji. Belki kompozytowe są coraz częściej stosowane w nowoczesnym budownictwie, gdzie innowacyjne rozwiązania i efektywność energetyczna odgrywają kluczową rolę. Wybierając, jakie belki na strop zastosować, warto rozważyć wszystkie dostępne opcje i dostosować je do specyfiki projektu.

Jakie belki na strop wybrać do domu jednorodzinnego?

Wybór odpowiednich belek do stropu w domu jednorodzinnym to kluczowy element, który wpływa na stabilność i trwałość konstrukcji. Kiedy zastanawiamy się, jakie belki na strop będą najlepsze, warto rozważyć różne materiały, takie jak drewno, stal czy beton. Każdy z tych materiałów ma swoje unikalne właściwości, które mogą odpowiadać różnym potrzebom budowlanym.

Drewno to jeden z popularniejszych wyborów, jeśli chodzi o belki stropowe. Jest lekkie, łatwe w obróbce i ma dobre właściwości izolacyjne. W przypadku domów jednorodzinnych, belki drewniane o wymiarach 15×20 cm mogą wytrzymać obciążenie do 300 kg/m², co czyni je odpowiednimi do większości zastosowań. Jednak drewno jest wrażliwe na wilgoć i może wymagać dodatkowej ochrony, aby zapobiec rozwojowi pleśni czy szkodników.

Stal to materiał, który zyskuje na popularności w nowoczesnym budownictwie. Belki stalowe są niezwykle wytrzymałe i mogą przenosić znacznie większe obciążenia niż drewno. Na przykład, belka stalowa o wymiarach 10×20 cm może wytrzymać obciążenie do 600 kg/m². Dodatkowo, stal jest odporna na ogień i nie wymaga konserwacji jak drewno. Z drugiej strony, stal jest cięższa i może wymagać bardziej skomplikowanej obróbki oraz specjalistycznego montażu.

Beton, zwłaszcza w postaci prefabrykowanych belek, to kolejna opcja, która oferuje wysoką nośność i trwałość. Belki betonowe są idealne do większych rozpiętości, co czyni je odpowiednim wyborem dla domów o otwartych przestrzeniach. Przykładowo, belka betonowa o wymiarach 20×30 cm może wytrzymać obciążenie nawet do 350 kg/m². Należy jednak pamiętać, że beton jest materiałem ciężkim, co może zwiększyć koszty transportu i montażu.

Przy wyborze belek stropowych warto również zwrócić uwagę na ich długość i rozstaw. Zbyt duża odległość między belkami może prowadzić do ugięcia stropu, co w dłuższym okresie może wpłynąć na komfort użytkowania. Zazwyczaj zaleca się, aby belki drewniane były rozstawione co maksymalnie 60 cm, podczas gdy belki stalowe mogą być montowane co 1,5 m. Warto również skonsultować się z inżynierem budowlanym, aby dobrać odpowiednie wymiary i materiał do specyfiki projektu.

Podsumowując, wybór odpowiednich belek na strop w domu jednorodzinnym wymaga przemyślenia wielu czynników, takich jak materiał, wymiary oraz rozstaw. Niezależnie od tego, czy zdecydujesz się na drewno, stal czy beton, kluczowe jest, aby dostosować wybór do indywidualnych potrzeb i wymagań budynku. Pamiętaj, że dobrze dobrane belki na strop mogą zapewnić nie tylko bezpieczeństwo, ale także komfort użytkowania przez wiele lat.

Jakie belki na strop – przewodnik po wyborze i zastosowaniu - 1

Obliczenia i normy dla belek stropowych

Obliczenia nośności belek stropowych są kluczowym elementem projektowania konstrukcji budowlanych. Aby zapewnić bezpieczeństwo i stabilność, inżynierowie muszą dokładnie określić, jakie belki na strop będą najlepsze do danego projektu. W tym celu stosuje się różne metody obliczeniowe oraz normy budowlane, które regulują wymagania dotyczące materiałów i konstrukcji.

Podstawowym krokiem w obliczeniach nośności belek jest określenie obciążeń, jakie będą na nie działać. W tym kontekście wyróżniamy obciążenia stałe, takie jak masa samej belki oraz obciążenia zmienne, na przykład ciężar mebli czy ludzi. Zgodnie z normą PN-EN 1991-1-1, dla budynków mieszkalnych przyjmuje się standardowe obciążenie użytkowe wynoszące 2 kN/m². Takie dane są niezbędne do dalszych obliczeń.

Wybór odpowiednich belek stropowych, czyli pytanie „jakie belki na strop”, zależy od wielu czynników, w tym od materiału, z którego są wykonane. Belki drewniane, stalowe i żelbetowe mają różne właściwości mechaniczne, co wpływa na ich nośność i zastosowanie. Na przykład, belki stalowe są znacznie mocniejsze od drewnianych, co pozwala na stosowanie cieńszych i lżejszych konstrukcji. Z drugiej strony, belki drewniane są łatwiejsze w obróbce i bardziej ekologiczne.

Warto także zwrócić uwagę na normy dotyczące wymiarów belek. Zgodnie z normą PN-EN 1995-1-1, minimalna wysokość belki drewnianej powinna wynosić co najmniej 10 cm, a jej szerokość nie powinna być mniejsza niż 5 cm. Dla belek stalowych oraz żelbetowych normy te mogą być nieco inne, dlatego ważne jest, aby przed przystąpieniem do budowy zapoznać się z odpowiednimi regulacjami.

Kiedy już określimy wymiary i materiał belek, musimy przeprowadzić obliczenia momentów zginających oraz sił tnących. Dla belek prostych, obciążonych równomiernie, moment zginający można obliczyć ze wzoru M = q * l² / 8, gdzie M to moment zginający, q to obciążenie, a l to rozpiętość belki. Takie obliczenia pozwalają na określenie maksymalnych naprężeń, które występują w belce, co jest kluczowe dla bezpieczeństwa konstrukcji.

Na koniec warto pamiętać o normach dotyczących kontroli jakości i wykonania belek. Zgodnie z PN-EN 1993-1-1 dla belek stalowych, powinny one być wykonane z materiałów o odpowiedniej klasie wytrzymałości, a także poddawane regularnym inspekcjom. Dzięki temu możemy być pewni, że nasze obliczenia i zastosowane materiały zapewnią długotrwałe i bezpieczne użytkowanie stropu.

Instalacja belek stropowych – krok po kroku

Instalacja belek stropowych to kluczowy etap budowy lub remontu, który wymaga odpowiedniego przygotowania. Przed przystąpieniem do montażu, warto dokładnie zaplanować, jakie belki na strop będą najlepiej odpowiadały naszym potrzebom. Wybór materiałów, takich jak drewno, stal czy beton, ma ogromne znaczenie dla trwałości i stabilności konstrukcji.

Przygotowanie miejsca to pierwszy krok w procesie instalacji. Należy upewnić się, że podłoże jest odpowiednio wyrównane i stabilne. W przypadku stropów drewnianych, warto zainstalować dodatkowe podpory, aby zminimalizować ryzyko ugięcia belek. Pamiętaj, że odpowiednie przygotowanie miejsca to klucz do sukcesu, a także bezpieczeństwa całej konstrukcji.

Gdy miejsce jest już gotowe, czas na montaż belek. Ważne jest, aby przed przystąpieniem do instalacji sprawdzić, jakie belki na strop wybraliśmy oraz ich wymiary. Zazwyczaj belki stropowe mają długość od 3 do 6 metrów, a ich szerokość i wysokość zależą od obciążenia, jakie będą musiały znieść. Warto także zwrócić uwagę na sposób łączenia belek z innymi elementami konstrukcji, co wpłynie na ich stabilność.

Podczas montażu belek istotne jest zachowanie odpowiednich odstępów między nimi. Standardowo, belki powinny być rozmieszczone co 40-60 cm, w zależności od ich rodzaju oraz planowanego obciążenia. Dobrze jest również skonsultować się z inżynierem budowlanym, który pomoże określić, jakie belki na strop będą najlepszym wyborem w danym przypadku.

Po zamontowaniu belek, przyszedł czas na wykończenie. Można zastosować płyty gipsowo-kartonowe lub inne materiały, które nadadzą stropowi estetyczny wygląd oraz dodatkowo zwiększą izolację akustyczną. Warto pamiętać, że odpowiednie wykończenie stropu nie tylko poprawia wygląd, ale także wpływa na komfort użytkowania pomieszczenia.

Na zakończenie, warto zaznaczyć, że instalacja belek stropowych to proces wymagający precyzji i dokładności. Dzięki odpowiedniemu przygotowaniu oraz znajomości zasad montażu, można z powodzeniem wykonać tę pracę samodzielnie lub z pomocą fachowców. Pamiętaj, aby zawsze kierować się zasadą, że lepiej zapobiegać niż leczyć – solidnie wykonana instalacja belek stropowych to klucz do bezpieczeństwa i trwałości całej konstrukcji.

Jakie belki na strop – przewodnik po wyborze i zastosowaniu - 2

Jakie belki na strop do obiektów przemysłowych?

Wybór odpowiednich belek na strop w obiektach przemysłowych jest kluczowy dla zapewnienia bezpieczeństwa i funkcjonalności budynku. W zależności od przeznaczenia obiektu, wymagania dotyczące wytrzymałości mogą się znacznie różnić. Dlatego zastanawiając się, jakie belki na strop zastosować, warto zwrócić uwagę na specyfikację materiałów oraz ich właściwości nośne.

Jednym z najczęściej stosowanych materiałów w konstrukcjach stropowych są belki stalowe. Charakteryzują się one wysoką wytrzymałością na rozciąganie i ściskanie, co czyni je idealnym rozwiązaniem w obiektach przemysłowych, gdzie obciążenia są znaczne. Na przykład, belki stalowe mogą przenosić obciążenia rzędu 1000 kg/m², co jest kluczowe w halach produkcyjnych lub magazynowych.

Innym popularnym materiałem są belki żelbetowe, które łączą w sobie zalety betonu i stali. Dzięki zastosowaniu zbrojenia, belki te są w stanie wytrzymać duże obciążenia, a jednocześnie są odporne na działanie ognia. Jeśli zastanawiasz się, jakie belki na strop będą najlepsze dla obiektu z wysokimi wymaganiami, belki żelbetowe mogą okazać się doskonałym wyborem, zwłaszcza w budynkach, gdzie istotna jest trwałość konstrukcji.

W przypadku obiektów, w których występują duże otwarte przestrzenie, warto rozważyć zastosowanie belek prefabrykowanych. Takie rozwiązanie pozwala na zredukowanie liczby podpór, co zwiększa elastyczność przestrzeni użytkowej. Prefabrykowane belki mogą być wykonane z betonu lub stali, a ich montaż jest szybki i efektywny, co przekłada się na oszczędności w czasie budowy.

Warto również zwrócić uwagę na nowoczesne materiały kompozytowe, które w ostatnich latach zyskują na popularności. Belki wykonane z kompozytów są lekkie, a jednocześnie charakteryzują się dużą wytrzymałością. Ciekawostką jest, że w niektórych zastosowaniach belki kompozytowe mogą być nawet o 30% lżejsze od tradycyjnych rozwiązań stalowych, co znacznie ułatwia transport i montaż.

Podsumowując, wybór odpowiednich belek na strop do obiektów przemysłowych powinien być dokładnie przemyślany. W zależności od specyfiki budynku oraz wymaganych obciążeń, można wybierać pomiędzy stalą, żelbetem, prefabrykatami czy nowoczesnymi kompozytami. Analizując, jakie belki na strop będą najlepsze, warto również konsultować się z inżynierami budowlanymi, którzy pomogą w doborze optymalnego rozwiązania dla konkretnego projektu.

Ekologiczne belki stropowe – nowoczesne rozwiązania

Ekologiczne belki stropowe zyskują na popularności, szczególnie w kontekście zrównoważonego budownictwa. Wśród nowoczesnych rozwiązań wyróżniają się belki wykonane z drewna klejonego, które łączą w sobie wysoką wytrzymałość oraz estetykę. Dzięki zastosowaniu technologii klejenia, drewno staje się bardziej odporne na odkształcenia, co czyni je idealnym materiałem na stropy w nowoczesnych budynkach.

Warto zwrócić uwagę na materiały kompozytowe, które są kolejnym krokiem w stronę ekologicznych konstrukcji. Łączą one w sobie właściwości różnych surowców, co pozwala na uzyskanie lepszych parametrów technicznych. Na przykład, belki kompozytowe mogą być lżejsze, a jednocześnie bardziej wytrzymałe niż tradycyjne materiały, co przekłada się na mniejsze zużycie surowców i energii podczas budowy.

Przy wyborze odpowiednich rozwiązań stropowych, warto zastanowić się, jakie belki na strop będą najlepsze dla konkretnego projektu. Drewno klejone, dzięki swojej elastyczności i możliwości formowania, może być stosowane w różnych kształtach i rozmiarach, co daje architektom większą swobodę w projektowaniu. Z kolei materiały kompozytowe oferują możliwość zastosowania w trudnych warunkach, gdzie tradycyjne drewno mogłoby nie sprostać wymaganiom.

Ekologiczne belki stropowe mają również pozytywny wpływ na środowisko. Drewno, jako materiał odnawialny, pochłania dwutlenek węgla w trakcie swojego wzrostu, co przyczynia się do redukcji emisji gazów cieplarnianych. Z danych wynika, że każdy metr sześcienny drewna może związać nawet 1 tonę CO2, co czyni je atrakcyjnym wyborem dla inwestorów dbających o ekologię.

W kontekście oszczędności energetycznych, nowoczesne belki stropowe mogą również przyczynić się do lepszej izolacji termicznej budynków. Dzięki zastosowaniu odpowiednich materiałów i technologii, możliwe jest zmniejszenie kosztów ogrzewania i chłodzenia, co ma znaczenie zarówno dla komfortu mieszkańców, jak i dla budżetu domowego. Warto zatem rozważyć, jakie belki na strop będą najbardziej efektywne energetycznie w danym projekcie budowlanym.

Podsumowanie i wnioski dotyczące wyboru belek na strop

Wybór odpowiednich belek na strop jest kluczowym elementem każdego projektu budowlanego. Decyzja ta wpływa nie tylko na estetykę wnętrza, ale także na bezpieczeństwo i trwałość konstrukcji. Dlatego warto zastanowić się, jakie belki na strop będą najlepsze w danym przypadku, uwzględniając różnorodne czynniki, takie jak materiał, wymiary czy obciążenia.

Przede wszystkim, należy zwrócić uwagę na materiał, z którego wykonane są belki. Najpopularniejsze opcje to drewno, stal oraz beton. Drewno jest lekkie i łatwe w obróbce, ale ma swoje ograniczenia, jeśli chodzi o nośność. Stal, z kolei, charakteryzuje się dużą wytrzymałością, co czyni ją idealnym rozwiązaniem dla większych rozpiętości. Beton jest natomiast niezwykle trwały, ale jego montaż jest bardziej skomplikowany i czasochłonny.

Kolejnym aspektem, który należy rozważyć, są wymiary belek. W zależności od planowanego obciążenia stropu oraz rozpiętości pomieszczenia, belki mogą mieć różne szerokości i wysokości. Na przykład, w przypadku stropu o dużej rozpiętości, warto zastosować belki o większych wymiarach, co pozwoli na lepsze rozłożenie obciążenia. Warto również pamiętać, że im większe wymiary, tym większa masa belek, co może wpływać na cały system konstrukcyjny budynku.

Nie bez znaczenia są również kwestie związane z izolacją akustyczną i cieplną. Wybierając, jakie belki na strop zastosować, warto zwrócić uwagę na ich właściwości izolacyjne. Belki drewniane, dzięki swojej strukturze, mogą lepiej tłumić dźwięki, co jest istotne w przypadku mieszkań wielorodzinnych. Z kolei belki betonowe mogą wymagać dodatkowej izolacji, aby osiągnąć podobny efekt.

Na koniec, warto zwrócić uwagę na koszty związane z zakupem i montażem belek. Ceny materiałów budowlanych mogą się znacznie różnić, a także mogą wpływać na całkowity budżet projektu. Dlatego tak istotne jest, aby przed podjęciem decyzji dokładnie przeanalizować wszystkie dostępne opcje oraz skonsultować się z fachowcami, którzy pomogą w wyborze najkorzystniejszego rozwiązania.

Podsumowując, wybór belek na strop to proces, który wymaga uwzględnienia wielu czynników. Oprócz materiału i wymiarów, warto brać pod uwagę aspekty związane z izolacją, a także koszty. Zrozumienie, jakie belki na strop będą odpowiednie w danym przypadku, pozwoli na stworzenie trwałej i bezpiecznej konstrukcji, która spełni oczekiwania zarówno inwestora, jak i przyszłych użytkowników.

Najczęściej zadawane pytania o jakie belki na strop

Jakie są najpopularniejsze rodzaje belek na strop?

Najczęściej stosowane belki na strop to belki drewniane, stalowe i betonowe. Każdy z tych materiałów ma swoje specyficzne właściwości, które wpływają na wytrzymałość i koszt konstrukcji.

Wybór odpowiedniego rodzaju belek zależy od obciążenia, rozpiętości stropu oraz preferencji inwestora.

Jakie belki na strop są najlepsze do budowy domu?

Najlepsze belki do budowy domu to te, które łączą w sobie wytrzymałość i estetykę. Belki drewniane są popularne ze względu na łatwość obróbki i naturalny wygląd.

Jednak belki stalowe oferują większą nośność i są idealne do stropów o dużych rozpiętościach.

Jakie są zalety stosowania belek stalowych na strop?

Belki stalowe charakteryzują się wysoką nośnością i trwałością. Dzięki nim można zrealizować większe rozpiętości stropów bez konieczności stosowania dodatkowych podpór.

Stal jest również odporna na działanie szkodników oraz ogień, co zwiększa bezpieczeństwo budynku.

Czy belki drewniane są dobrym wyborem na strop?

Tak, belki drewniane są często stosowane w budownictwie, szczególnie w domach jednorodzinnych. Oferują estetyczny wygląd i dobrą izolację akustyczną.

Jednak wymagają odpowiedniej konserwacji, aby zapobiec gniciu i szkodnikom.

Jakie problemy mogą wystąpić przy używaniu belek na strop?

Typowe problemy to odkształcenia, pęknięcia oraz osiadanie belek. Niewłaściwe obliczenia obciążenia mogą prowadzić do poważnych uszkodzeń konstrukcji.

Regularne przeglądy i odpowiednie materiały mogą pomóc uniknąć tych problemów.

Jakie są alternatywy dla tradycyjnych belek stropowych?

Alternatywy dla tradycyjnych belek to systemy stropowe z prefabrykowanych elementów betonowych lub kompozytowych. Takie rozwiązania mogą być szybsze w montażu i bardziej ekonomiczne.

Warto jednak rozważyć ich właściwości nośne i izolacyjne w kontekście konkretnego projektu.

Podobne wpisy:

Najnowsze:

Impregnowanie desek – jak zapewnić trwałość i estetykę drewna

Impregnowanie desek – jak zapewnić trwałość i estetykę drewna

Impregnowanie desek - jak zapewnić trwałość i estetykę drewna Impregnowanie desek to kluczowy proces, który ma na celu zabezpieczenie drewna przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi. Dzięki impregnacji deski stają się bardziej odporne na wilgoć, grzyby, owady oraz...

Impregnat Ogniochronny – Klucz do Bezpieczeństwa Twojego Domu

Impregnat Ogniochronny – Klucz do Bezpieczeństwa Twojego Domu

Impregnat Ogniochronny – Klucz do Bezpieczeństwa Twojego Domu Impregnat ogniochronny to niezwykle ważny preparat, który zwiększa odporność materiałów budowlanych na działanie ognia. Jego zastosowanie jest kluczowe w budynkach użyteczności publicznej oraz w obiektach,...

Klasa drewna K27 – Właściwości, Zastosowanie i Wybór

Klasa drewna K27 – Właściwości, Zastosowanie i Wybór

Klasa drewna K27 – Właściwości, Zastosowanie i Wybór Klasa drewna K27 to jedna z kategorii klasyfikacji drewna, która odgrywa istotną rolę w przemyśle drzewnym. Została stworzona w celu ułatwienia wyboru odpowiednich materiałów do różnych zastosowań budowlanych i...

Klejenie drewna konstrukcyjnego – wszystko, co musisz wiedzieć

Klejenie drewna konstrukcyjnego – wszystko, co musisz wiedzieć

Klejenie drewna konstrukcyjnego – wszystko, co musisz wiedzieć Klejenie drewna konstrukcyjnego to proces, który zyskuje na znaczeniu w nowoczesnym budownictwie i stolarstwie. W przeciwieństwie do tradycyjnych metod łączenia, takich jak gwoździe czy śruby, klejenie...

Krokwie 12×12 – Kluczowe Informacje i Zastosowanie w Budownictwie

Krokwie 12×12 – Kluczowe Informacje i Zastosowanie w Budownictwie

Krokwie 12x12 – Kluczowe Informacje i Zastosowanie w Budownictwie Krokwie 12x12 to elementy konstrukcyjne, które odgrywają kluczową rolę w budowie dachów. Ich nazwa odnosi się do wymiarów, gdzie liczby 12x12 oznaczają przekrój poprzeczny w calach, co przekłada się na...

Drewno KVH a BSH: Kluczowe Różnice i Zastosowania

Drewno KVH a BSH: Kluczowe Różnice i Zastosowania

Drewno KVH a BSH: Kluczowe Różnice i Zastosowania Drewno KVH (Klejenie Wzdłużne) i BSH (Klejenie Warstwowe) to dwa popularne materiały stosowane w budownictwie, które zyskują coraz większe uznanie wśród architektów i inwestorów. Oba rodzaje drewna charakteryzują się...

Drewno strugane cena m3 – wszystko, co musisz wiedzieć

Drewno strugane cena m3 – wszystko, co musisz wiedzieć

Drewno strugane cena m3 - wszystko, co musisz wiedzieć W artykule omówimy drewno strugane cena m3, jego właściwości oraz zastosowania. Dowiesz się, dlaczego warto zainwestować w ten materiał oraz jakie czynniki wpływają na jego cenę. Drewno strugane to materiał...